Wpływ genotypu na akumulację glikoalkaloidów w bulwach ziemniaka wywołaną działaniem uszkodzeń mechanicznych i światła
[The influence of genotype on the effects of impact damage and light exposure on the accumulation of glycoalkaloids in potato tubers]

STRESZCZENIE
Badania przeprowadzono na 24 odmianach polskiej i 23 zachodnioeuropejskiej hodowli ziemniaka. Bulwy zebrane w stanie dojrzałym przechowywano w ciemności w przechowalni doświadczalnej w temperaturze 80C przez okres 3 miesięcy. Oznaczenia glikoalkaloidów dokonano bezpośrednio po wyjęciu prób z przechowalni oraz po uszkodzeniu bulw przy pomocy bębna obrotowego powodującego uszkodzenia podobne do występujących na linii sortowniczej i poddaniu ich tygodniowej ekspozycji pod 15 W lampą fluoroscencyjną symulującą oświetlenie występujące w supermarketach. Badania wykazały, że pod wpływem uszkodzeń mechanicznych i działania światła zawartość glikoalkaloidów w bulwach większości odmian ziemniaka podwaja się. Najwyższą zawartością tych związków cechowały się odmiany zagraniczne tj. Santana, Columbus, Albatros i Peppo (powyżej 100 mg/kg). Reagowały one bardzo intensywnym wzrostem zawartości TGA na zastosowane w doświadczeniu warunki stresowe, co spowodowało znaczne przekroczenie dopuszczalnej dla ziemniaków wartości 200mg/kg. Mniejsze nagromadzenie tych związków pod wpływem zastosowanych czynników zaobserwowano w bulwach polskich odmian. Badania wykazały, że istnieje wysoce istotna korelacja pomiędzy wyjściową zawartością glikoalkaloidów w bulwach nieuszkodzonych przechowywanych w ciemności, a przyrostem stężenia TGA pod wpływem uszkodzeń mechanicznych i działania światła. Dlatego konieczne jest aby nowo zarejestrowane w Polsce odmiany miały niski poziom glikoalkaloidów w bulwach (najlepiej poniżej 50 mg/kg świeżej masy).

ABSTRACT
The experiment was carried out in 1999 with 24 Polish and 23 West European cultivars of potato tubers. The tubers were analysed for TGA content after 3 months of dark storage conditions in store-house (80C). 20 tubers of every cultivar were damaged and placed for a week to dark and under 15 W fluorescent lamps - 13μmol m-2 sec-1- equivalent to light in supermarkets. Glycoalkaloids content was determined with Bergers (1980) method. Tubers which had been damaged and exposed for a week to fluorescent light had two fold higher levels of TGA, than undamaged tubers stored at dark. It was found that content of glycoalkaloids in potato tubers and the increase of TGA content due to damage and light exposure depended on genotype. It was higher in varieties with higher level of these compounds, for example: Peppo, Albatros, Columbus and Santana (above 200 mg/kg fresh weight). The smaller increase occurred in tubers of varieties with low content of TGA: Polish - Irga, Grot, Baszta, Tokaj and West European - Satina, Ditta Gloria, Victoria. Therefore it is important to breed new cultivars with low content of TGA.