Trends of premature mortality in Świętokrzyskie Province (Poland), years 2002-2010
[Trends of premature mortality in Świętokrzyskie Province (Poland), years 2002-2010]

ABSTRACT

Background. Premature mortality in younger age groups influences the society as far as social and economic aspects are concerned. Therefore, it is important to come up with a tool which will allow to assess them, and will enable to implement only these health care measures that bring tangible benefits. That is the reason for introducing PYLL rate (PYLL - potential years of life lost), which is an addition to the analysis of premature mortality as it includes the number of deaths due to a particular cause and the age at death. 
Objective. The purpose of this study was to analyse the level and trends of PYLL rate according to death causes in years 2002 – 2010 in Świętokrzyskie Province. 
Material and methods. The material for the analysis was the information from the Central Statistical Office on the number of deaths due to all causes registered among the inhabitants of Świętokrzyskie Province in years 2002-2010. Causes of death were coded according to the 10th revision of the International Classification of Diseases. The analysis of premature mortality was carried out with the use of PYLL rate. PYLL rate was calculated according to the method proposed by Romeder, according to which the premature mortality was defined as death before the age of 70. The analysis of time trends of PYLL rate and the APC (annual percent change) of the PYLL rate were calculated using jointpoint model as well as the Jointpoint Regression Program (Version 4.0.1 – January 2013). 
Results. In men, in years 2002 – 2007 PYLL rate increased by 1.5% per year (p<0.05). From year 2007 the trend went downward and PYLL rate decreased on average by 3.1% per year till year 2010. External causes of death, cardiovascular diseases and cancers in years 2002 – 2010 were the reason for almost 74.0% PYLL in men. In year 2010 PYLL rate due to all death causes amounted to 8913.8/105 and was three times higher than in women (2975.5/105). In women, however, during the analysed period PYLL rate did not change significantly, and was dominated by cancers, cardiovascular diseases and external death causes. Similarly to men, those three groups of death causes were responsible for an average 76.0% PYLL. 
Conclusions. The analysis of the causes of premature mortality in Świętokrzyskie Province shows that in the majority of cases it is due to preventable deaths, which calls for the necessity of more intensive measures in primary and secondary prevention as well as the improvement in treatment standards, mainly of cardiovascular diseases, cancers, injuries and accidents.

STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Przedwczesna umieralność w młodszych grupach wieku wpływa na funkcjonowanie społeczeństwa zarówno pod względem społecznym jak i ekonomicznym. Dlatego ważne stało się opracowanie narzędzia, które pozwoli na ich ocenę i podejmowanie tylko tych działań z zakresu ochrony zdrowia, które przynoszą wymierne efekty. Dlatego wprowadzono wskaźnik PYLL (Potential Years of Life Lost), który jest uzupełnieniem analizy umieralności przedwczesnej, gdyż uwzględnia liczbę zgonów z powodu określonej przyczyny oraz wiek, w którym nastąpił zgon. 
Cel. Celem badań była analiza poziomu oraz trendów współczynnika potencjalnych utraconych lat życia (PYLL) według przyczyn w województwie świętokrzyskim w latach 2002-2010. 
Materiał i metody. Materiał stanowiły publikowane informacje Głównego Urzędu Statystycznego o liczbie zgonów z powodu ogółu przyczyn zarejestrowanych wśród mieszkańców województwa świętokrzyskiego w latach 2002-2010. Przyczyny zgonów były kodowane zgodnie z X Rewizją Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Analizę umieralności przedwczesnej przeprowadzono z wykorzystaniem wskaźnika potencjalnych utraconych lata życia (PYLL - Potential Years of Life Lost). Liczbę potencjalnych utraconych lat życia obliczono z zastosowaniem metodologii zaproponowanej przez Romedera. Za umieralność przedwczesną przyjęto zgon przed 70 rokiem życia. Analizy trendów czasowych współczynnika PYLL oraz wartości średniej rocznej zmiany (APC - annual percent change) współczynnika PYLL obliczono za pomocą modeli joinpoint i programu Joinpoint Regression Program (Version 4.0.1 – January 2013). 
Wyniki. U mężczyzn w latach 2002-2007 współczynnik PYLL wzrastał o 1,5% rocznie (p?0,05). Od roku 2007 trend zmienił kierunek na malejący, a wartość współczynnika do 2010 roku obniżała się średnio o 3,1% rocznie. Zewnętrzne przyczyny zgonu, choroby układu krążenia oraz nowotwory złośliwe w latach 2002-2010 były przyczyną utraty średnio 74,0% PYLL u mężczyzn. W 2010 roku wartość wskaźnika PYLL z powodu wszystkich przyczyn u mężczyzn wynosiła 8913,8/105 i była 3-krotnie wyższa niż u kobiet (2975,5/105). U kobiet przyczyną utraty PYLL były nowotwory złośliwe, choroby układu krążenia oraz zewnętrzne przyczyny zgonów. Podobnie jak u mężczyzn, te trzy grupy przyczyn zgonu były odpowiedzialne za utratę średnio 76,0% PYLL. 
Wnioski. Analiza przyczyn umieralności przedwczesnej w województwie świętokrzyskim wskazuje, że w zdecydowanej większości jest ona spowodowana „zgonami możliwymi do uniknięcia”, co wskazuje na konieczność intensyfikacji działań profilaktyki pierwotnej i wtórnej oraz poprawę standardów leczenia, głównie chorób układu krążenia i nowotworów złośliwych oraz wypadków i urazów.