Ocena trafności teoretycznej, rzetelności, mocy dyskryminacyjnej i stopnia trudności Skali Samopoczucia Fizycznego, Psychicznego i Społecznego młodzieży
[Evaluation of the construct validity, reliability, discriminative power and difficulty of the physical, mental and social well-being scale for adolescents]

STRESZCZENIE
Badania miały na celu opracowanie i ocenę trafności kwestionariusza do mierzenia samopoczucia młodzieży i jego wymiarów – fizycznego, psychicznego i społecznego. Kwestionariusz zbudowany został z dwóch części: część pierwsza zawierała mierniki samopoczucia, część druga mierniki kryterialne (zaburzenia zdrowia i zachowania szkodliwe dla zdrowia). Podskala samopoczucia fizycznego obejmowała najczęściej zgłaszane skargi wynikające z czynników psychospołecznych i stylu życia i została zmierzona za pomocą trzech mierników: bólu głowy, bólu brzucha i bólu pleców. Podskala samopoczucia psychicznego obejmowała te cechy emocjonalne i moralne, które wykazywały ścisły związek z zaburzeniami fizycznymi z jednej strony i procesem socjalizacji z drugiej strony. Zawierała ona osiem mierników: przemęczenie, napięcie, lęk, przygnębienie, poczucie samotności, bezradności, winy i niezadowolenia z siebie. Pięć mierników: postrzegane wsparcie ze strony otoczenia, relacje z matką, ojcem, kolegami i wychowawcą mierzyły społeczne samopoczucie. Każdy miernik samopoczucia został wyskalowany w trzech skalach: skali dychotomicznej, skali Likerta i wizualnej skali analogowej. W październiku i listopadzie 1999 roku badaniu sondażowemu poddano próbę 445 uczniów ostatnich klas warszawskich szkół podstawowych w wieku 14-15 lat, wybranych na zasadzie losowania zespołowego. Potwierdzono rzetelność zarówno fizycznej, jak i psychicznej, społecznej i ogólnej skali samopoczucia, ale różniły się one zgodnością wewnętrzną. Ogólna skala samopoczucia i podskala samopoczucia psychicznego wykazały wysoką rzetelność, podczas gdy podskale samopoczucia fizycznego i społecznego wykazały średnią rzetelność. Analiza zależności między zmiennymi testowanymi i zmiennymi kryterialnymi wykazała istnienie mocy dyskryminacyjnej na zadawalającym poziomie. Respondenci ocenili pięciopunktową skalę Likerta jako łatwiejszą w porównaniu ze skalą dychotomiczną i wizualną skalą analogową.

ABSTRACT
The purpose of this study was to develop and validate the questionnaire used to measure adolescents’ wellbeing and its physical, mental and social dimensions. The questionnaire was composed of two parts: the first part contained wellbeing indicators and the second part contained criterion indicators (health disorders and harmful behaviours). Physical wellbeing scale contained the most common complaints due to psychosocial and life style factors, and was measured by three indicators: headache, abdominal pain and backache. Mental wellbeing scale contained emotional and moral dimensions that were recognised as closely connected with the physical disorders from one hands and the process of socialisation from the other hands. There were eight indicators: fatigue, stress, fear, depression, loneliness, helplessness, feeling of guilt, and low self-complacency. Five indicators: perceived social support, relationship with mother, father, friends and teacher measured social wellbeing scale. Each indicator of wellbeing is scored in three scales: dichotomise scale, five-point Likert scale and visual analogue scale. The cluster sample of 445 schoolchildren aged 14-15 years, randomly selected from the last grade of elementary schools of Warsaw was surveyed in October – November 1999. The physical, mental, social and total wellbeing scales were found to be reliable, but differing in internal consistency. The total and mental scales of wellbeing demonstrated high reliability, while the physical and social scales demonstrated moderate reliability. Analysis of correlation between criterion and tested variables showed acceptable discriminative power of the physical, mental, social and total wellbeing scales. Respondents assessed the five-point Likert scale as easier in comparison to dichotomise and visual analogue scales.