Ocena jakości i dostępności materiałów edukacyjnych o zdrowiu. II. Opinie pacjentów
[Evaluation of quality and accessibility of health education materials. II. Patients’ opinions]

STRESZCZENIE
W Zakładzie Promocji Zdrowia Państwowego Zakładu Higieny i Mazowieckim Centrum Zdrowia Publicznego podjęto w 2003 roku wspólne badania na temat jakości i dostępności materiałów edukacyjnych dla pacjentów. Ankieta zawierała informacje demograficzne (płeć, wiek, stan cywilny, miejsce zamieszkania, zatrudnienie i poziom wykształcenia) i pytania o opinie pacjentów dotyczącą źródeł informacji o zdrowiu (użyteczność w poszerzeniu wiedzy o zdrowiu, wykorzystanie w życiu codziennym i postrzegana wiarygodność). Dane zostały zebrane od 110 pacjentów mieszkających w Warszawie, którzy oczekiwali w przychodniach na wizyty u lekarza lub byli leczeni w szpitalach. Pacjenci wskazali telewizję (54,5% respondentów), członków rodziny (50,9%), lekarza lub pielęgniarkę w trakcie konsultacji (48,2%), czasopisma (46,4%) i znajomych (43,6%) jako źródła, które najczęściej dostarczały informacje o zdrowiu. Kobiety znacząco częściej niż mężczyźni zdobywały informacje o zdrowiu za pośrednictwem czasopism (odpowiednio: 53,8% i 26,7%), podczas gdy mężczyźni częściej niż kobiety otrzymywali informacje o zdrowiu od lekarzy lub pielęgniarek w trakcie wizyt (odpowiednio 66,7% i 41,3%). Co się tyczy wieku, to młodsi pacjenci znacząco częściej zdobywali informacje o zdrowiu za pośrednictwem rodziny (młodsza grupa – 61,2%, grupa w średnim wieku – 37,9%, starsza grupa – 28,2%), znajomych (odpowiednio: 55,2%, 27,2%, 21,4%) i z materiałów edukacyjnych eksponowanych w poradniach specjalistycznych (odpowiednio: 44,8%, 17,2%, 14,3%). Starsi pacjenci częściej otrzymują informacje o zdrowiu o zdrowiu od lekarzy lub pielęgniarek w trakcie porad (starsza grupa – 85,7%, grupa w średnim wieku – 62,1%, młodsza grupa – 34,3%). W porównaniu z innymi źródłami największy odsetek respondentów ocenił informacje o zdrowiu otrzymane od lekarza lub pielęgniarki jako bardzo użyteczne w poszerzeniu ich wiedzy, wykorzystaniu w życiu codziennym i bardzo wiarygodne, jednakże ten odsetek był mały (odpowiednio: 29,0%, 25,7% i 46,7%). Badania nasze potwierdziły potrzebę opracowania materiałów edukacyjnych o zdrowiu bardziej dostosowanych do oczekiwań pacjentów.

ABSTRACT
The study on quality and accessibility of educational materials for patients was taken up in Health Promotion Department of the National Institute of Hygiene and the Mazovian Center of Public Health in 2003. The questionnaire contained demographic information (gender, age, civil state, residence, employment and level of education), and questions about patients’ opinions concerning the sources of health information (usefulness for knowledge enlargement, use in everyday life and perceived truth). The data were obtained from 110 patients living in Warsaw, who waited for visit in dispensaries or had treated in hospitals. The patients pointed television (54,5% of respondents), members of family (50,9%), physician or nurse in the course of consultations (48,2%), journals (46,4%) and friends (43,6%) as the sources, which most frequently provided health information. Women significantly more frequently than men acquired health information from journals (respectively: 53,8% and 26,7%), while men more frequently than women received health information from physicians or nurses in course of visits (respectively: 66,7% and 41,3%). As regards to age, the younger patients significantly more frequently acquired health information from family (younger group – 61,2%, medium group – 37,9%, elder group – 28,2%), friends (respectively: 55,2%, 27,2%, 21,4%) and from educational materials exposed in specific dispensaries (respectively: 44,8%, 17,2%, 14,3%). The elder patients more frequently received health information from physicians or nurses in course of consultations (elder group – 85,7%, medium group – 62,1%, younger group – 34,3%). In comparison with other sources, the highest percentage of respondents assessed health information received from physician or nurse as very useful for enlargement their knowledge, use in their everyday life and very true, however, this percentage is low (respectively: 29,0%, 25,7% and 46,7%). Our findings confirm the need to elaborate health education materials more adequate to patients’ expectations.