Ocena czynników ryzyka zespołu metabolicznego u dziewcząt i chłopców z terenu południowo-zachodniej części Polski
[Assessment of risk factors of metabolic syndrome in girls and boys from south-west area of Poland]

STRESZCZENIE
Oceniono wpływ czynników ryzyka, w tym: poziomu aktywności fizycznej, BMI, stosowania używek, występowania chorób w rodzinie, wieku i płci na wzrost częstości zespołu metabolicznego (ZM) u nastolatków z Wrocławia. Badano 778 nastolatków (409 dziewcząt, 369 chłopców) w wieku 16-18 lat. Wykonano pomiary wzrostu i masy ciała, obwodu talii, obliczono i oceniono wartości wskaźnika BMI wg Cola. ZM określano, gdy wystąpiły przynajmniej trzy spośród pięciu następujących nieprawidłowości: wysokie stężenie triglicerydów (≥110 mg/dl), glukozy (≥110 mg/dl), wysokie wartości obwodu talii (≥90 percentyla), wysokie ciśnienie tętnicze (≥90 percentyla) lub niskie stężenie cholesterolu HDL (≤40 mg/dl). Wykonano analizę regresji logistycznej i określono iloraz szans ryzyka - Odds Ratio [OR]. Zastosowano test Chi2 NW oraz Manna-Whitney’a. ZM stwierdzono u 7,1% ogółu badanych (7,7% grupy chłopców i 6,4% grupy dziewcząt). Nie wykazano istnienia żadnego z komponentów ZM u 41,3% uczniów, jeden u 36,8% grupy, dwa u 14,9%, trzy u 5,9% badanych. Stwierdzono istotny wpływ nadwagi i otyłości, wieku uczniów, palenia papierosów na wzrost ryzyka zespołu metabolicznego oraz jego składowych. Istotnymi modyfikowalnymi elementami w prewencji ZM są: odpowiedni wysiłek fizyczny, normalizacja parametrów ciała oraz niestosowanie używek.

ABSTRACT
 The research was aimed at evaluating risk factors: level of physical activity, BMI, using of unhealthy substances, appearing of illness in the family, age and sex in according to increase frequency of the metabolic syndrome (MS) in teenagers from Wrocław. Height and the body weight were measured to assess BMI according to Cole’s index in group of 409 girls and 369 boys. Metabolic syndrome was characterized when three of risk factors was noticed like: high level of triglycerids (≥110 mg/dl), glucose (≥110 mg/dl), waist circumference (≥90 percentyl) or low level of HDL – cholesterol (≤40 mg/dl). Logistic regression and odds ratio were used to identify number of group with MS (7.7% boys, 6.4% girls), generally 7.1%. One components of ZM was noticed in 36.8% of group, two – 14.9%. Metabolic syndrome was not stated in 41.3% of teenagers. A significant influence of the excess weight and the obesity, the age of pupils, smoking cigarettes to the height of the risk of the metabolic syndrome and his components was stated. In the MS prevention they are essential alterable elements: a proper physical effort, the standardization of parameters of the body and not-taking substances.