Effect of dietary components and nutritional status on the development of pre-school children
[Effect of dietary components and nutritional status on the development of pre-school children]

ABSTRACT
Background. The preschool period is a time of intensive changes: physical, motoric, cognitive, emotional and social development of the child. The diet should provide optimal energy andnutrient levels. Due to their properties, some of the dietary components may be particularly important in child development procesess. These include omega-3 fatty acids, B vitamins, vitamin D, antioxidants, iron, calcium, magnesium, zinc and copper.
Objective. The aim of the study was to determine the effect of selected dietary components, the nutritional status and sleep duration in children at pre-school ages (3-6-years old) on their emotional sphere, as well as the cognitive, physical and social development.
Material and methods. Anonymous research was carried out among 75 randomly selected children aged 3-6 years old in the Municipal Kindergarten in Ruciane-Nida. Research methods consited of a questionnaire, a 3-day food record, growth charts, and standardized development observation sheets. Software used for evaluation and analysis of obtained results was Diet 5.0. and Statistica 13. 
Results. It was observed that the increase of the BMI percentile correlated with a lesser social development of children.
Children who slept a recommended number of hours presented higher level of cognitive developmnent. High level of cognitive development was more common in children supplementing vitamin D. Higher intake of folates, vitamin D, vitamin E, magnesium, zinc and copper correlated positively with a higher level of cognitive development.
Conclusions. Application of the proper nutrition and healthy lifestyle principles supports a proper child development.
All dietary components should be balanced, however some nutrients are of especial significance during the childhood development and therefore their optimal intake is essential for this developmental period.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Okres przedszkolny to czas intensywnego rozwoju: fizycznego, motorycznego, poznawczego, emocjonalnego i społecznego dziecka. Dieta powinna mieć optymalną wartość energetyczną i odżywczą. Właściwości niektórych składników diety wskazują, że mogą być one szczególnie istotne w procesach rozwojowych dziecka. Należą do nich: kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy z grupy B, witamina D, antyoksydanty, żelazo, wapń, magnez, cynk i miedź.
Cel badań. Celem badań było ustalenie wpływu wybranych składników diety, stanu odżywienia oraz długości snu dzieci w wieku przedszkolnym (3-6-letnich) na ich poziom rozwoju poznawczego, fizycznego, a także sferę emocjonalną i rozwój społeczny.
Materiał i metody. Anonimowe badania przeprowadzono wśród wybranych losowo 75 dzieci w wieku 3-6 lat w Przedszkolu Miejskim w Rucianem-Nidzie. Narzędziami badawczymi, zastosowanymi w pracy były: autorski kwestionariusz ankiety, 3-dniowy dzienniczek żywieniowy, siatki centylowe oraz standaryzowane arkusze obserwacji rozwoju dzieci. Do oceny i analizy uzyskanych wyników użyto programów komputerowych: Dieta 5.0. i Statistica 13.
Wyniki. Stwierdzono, że wzrost centyla wskaźnika BMI korelował z gorszym rozwojem społecznym dzieci. Zalecany czas snu dla dzieci w tym wieku był skorelowany z wyższym poziomem ich rozwoju poznawczego. Wysoki poziom rozwoju kognitywnego występował częściej u dzieci suplementujących witaminę D. Zaobserwowano dodatnie korelacje pomiędzy większym spożyciem folianów, witaminy D, witaminy E, magnezu, cynku i miedzi a wyższym poziomem rozwoju poznawczego.
Wnioski. Stosowanie zasad prawidłowego żywienia i zdrowego stylu życia wspomaga odpowiedni rozwój dziecka.
Dieta powinna być odpowiednio zbilansowana pod względem wszystkich składników diety, ale niektóre z nich wykazują szczególny wpływ na prawidłowy przebieg procesów rozwojowych w dzieciństwie i ich optymalna podaż jest bardzo istotna w tym okresie rozwojowym.