Dietary patterns of health sciences students in regarding to physical activity levels and somatic indicators of nutritional status
[Dietary patterns of health sciences students in regarding to physical activity levels and somatic indicators of nutritional status]

ABSTRACT
Background. In extensive world literature, there is no relationship has been noted between dietary patterns defined a posteriori ("data driven") and metabolic risk indicators, especially among medical and health science students.
Objective. The aim of the study was recognition of dietary patterns defined a posteriori ("data driven") among students in discipline of Health Sciences in regarding to their levels of physical activity, as well as selected nutritional status indicators.
Material and methods. The studied population group consisted of 609 respondents aged 19 - 30. Data was collected on: the frequency of consumption of 16 groups of food products, levels of physical activity, body weight and hight. Based on the data, the somatic indicators were calculated: BMI (Body Mass Index), WC (Waist Circumference) and WHtR (Waist to Hight Ratio). Four dietary patterns were identified using factor analysis, i.e. including two health-promoting factors, “vegetables and fruits” and “milk, fermented milk drinks and cottage cheese”, and two non-health-promoting factors, “carbonated drinks, energy drinks, alcohol and canned food” and “fast food and confectionery products”. The relationship between levels of physical activity, somatic indicators and dietary patterns was tested using the Chi-square test.
Results. Respondents with a high level of physical activity were statistically significantly more often characterized by high intensity of all health-promoting dietary patterns and low intensity of one unhealth-promoting dietary patterns such as “fast food and confectionery products”. There was no statistically significant differentiation between underweight and normal body weight according to the BMI criteria or differentiation according to the severity of separate dietary patterns, but such a difference was found between overweight according to the BMI criteria and obesity according to the BMI and WC criteria. There was often a statistically significant relationship between overweight and obesity according to the BMI and visceral obesity with a high risk of metabolic complications according to the WC index, and a high intensity of unhealthy dietary patterns was more often observed than a high intensity of health-promoting dietary patterns.
Conclusion. Effective programs and methods of nutritional education and motivation to change health behaviours should be implemented among students of Health Sciences, especially those who are overweight or obese, or have lower activity level values.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. W literaturze światowej nie dostrzega się badań oceniających związek wzorów żywieniowych zdefiniowanych a ʼposteriori („data-driven”) ze wskaźnikami ryzyka chorób metabolicznych szczególnie wśród studentów medycyny i nauk o zdrowiu.
Cel badań. Celem badania było rozpoznanie wzorów żywieniowych zdefiniowanych a posteriori ("data driven") wśród studentów Nauk o Zdrowiu w odniesieniu do ich poziomów aktywności fizycznej i wybranych wskaźników stanu odżywienia.
Materiał i metody. Badaną grupę populacyjną stanowiło 609 respondentów w wieku 19-30 lat. Zebrane dane dotyczyły: spożycia 16 grup produktów żywnościowych, poziomów aktywności fizycznej, masy ciała i wzrostu. Na podstawie zebranych danych obliczono wskaźniki somatyczne: BMI (Body Mass Index), WC (Waist Circumference) and WHtR (Waist to Hight Ratio). Za pomocą analizy czynnikowej zidentyfikowano 4 wzory żywieniowe, obejmujące dwa czynniki sprzyjające zdrowiu, tj.: “owoce i warzywa” oraz “mleko, mleczne napoje fermentowane i twarogi” i dwa czynniki nie sprzyjające zdrowiu, tj.: “napoje gazowane, energetyczne, alkohole i konserwy” oraz “fast food i wyroby cukiernicze”.
Związek między poziomem aktywności fizycznej, wskaźnikami somatycznymi i wzorami żywieniowymi badano z użyciem testu Chi-kwadrat.
Wyniki. Respondenci o wysokim poziomie aktywności fizycznej statystycznie istotnie częściej charakteryzowali się wysoką intensywnością wszystkich wzorów żywieniowych sprzyjających zdrowiu oraz niską intensywnością wzoru żywieniowego nie sprzyjającego zdrowiu tj.: “fast food i wyroby cukiernicze”. Nie stwierdzono statystycznie istotnego zróżnicowania między niedowagą i prawidłową masą ciała według kryteriów wskaźnika BMI a nasileniem wzorów żywieniowych, ale stwierdzono takie zróżnicowanie w przypadku nadwagi według kryteriów wskaźnika BMI oraz otyłością według kryteriów wskaźników BMI i WC. Częściej obserwowano statystycznie istotną zależność między nadwagą i otyłością według kryteriów wskaźnika BMI oraz otyłością brzuszną z wysokim ryzykiem powikłań metabolicznych według wskaźnika WC i wysoką intensywnością wzorów żywieniowych nie sprzyjających zdrowiu, niż wysoką intensywnością wzorów żywieniowych sprzyjających zdrowiu.
Wnioski. Skuteczne programy i metody edukacji żywieniowej oraz metod zmiany zachowań żywieniowych powinny być wdrożone wśród studentów Nauk o Zdrowiu, szczególnie wśród tych z nadwagą i otyłością lub niskim poziomem aktywności fizycznej.