Assessment of the frequency of snack and beverages consumption and stimulants intake in children grown up in orphanages in Krakow.
[Assessment of the frequency of snack and beverages consumption and stimulants intake in children grown up in orphanages in Krakow.]

ABSTRACT
Background. Childhood is a particular period of life, when nutritional habits are emerging, so much attention should be paid to proper dietary habits, which become a nutritional pattern copied in the future. 
Objective. The aim of this study was to evaluate selected dietary habits and preferences in a group of children living in Krakow orphanages (supervising by the Social Welfare Centre in Krakow), by assessing the frequency of snacks and bever¬ages consumptions as well as an intake of beverages with caffeine, alcohol and smoking cigarettes. 
Material and methods. Studies were performed in the years 2007-2008 in five orphanages located in Krakow. 181children, 9 to 20 yrs of age, participated in this study. Assessment of dietary habits and preferences was performed based on anonymous questionnaire which included questions about snacking frequency, favorite and most frequently drank beverages without or with caffeine, alcohol and cigarettes smoking. 
Results. The analysis of nutritional habits showed that the most popular high-calorie snacks were eaten by the youngest children. Children and adolescents asked for the most commonly consumed beverages indicated on fizzy drinks and fruits juice. Among the youngest children (9-12 years old), 5% reported drinking alcohol, 10% of boys smoked cigarettes, 10% of girls and 21% of boys drank coffee. Among the oldest respondents, about 35% declared drinking coffee, 39% girls and 65% boys declared smoking cigarettes, whereas drinking alcohol reported 22 and 38% subjects, respectively. 
Conclusions. Results obtained in this study, indicate the necessity of intervention, consisting on running training courses and workshops of the assessed population, i.e. children, adolescents and instructing their educators.

STRESZCZENIE  
Wprowadzenie. Dzieciństwo jest szczególnym okresem dla kształtowania zwyczajów żywieniowych, dlatego ważne jest, aby zadbać o prawidłowy sposób odżywiania dzieci, który staje się wzorcem w przyszłości. 
Cel. Celem przeprowadzonych badań była ocena zwyczajów i preferencji żywieniowych dzieci przebywających w domach dziecka na terenie Krakowa, w zakresie częstotliwości spożywania przekąsek i napojów oraz stosowania używek typu kawa, alkohol i papierosy. 
Materiał i metody. W badaniach, które przeprowadzono w latach 2007-2008, uczestniczyło 181 wychowanków w wieku 9-20 lat przebywających w pięciu domach dziecka zlokalizowanych na terenie Krakowa, będących pod opieką Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Oceny zwyczajów i preferencji żywieniowych dokonano na podstawie badań z wykorzystaniem anonimowego kwestionariuszu, zawierającego pytania dotyczące częstotliwości pojadania przekąsek, najczęściej spożywanych napojów oraz korzystania z używek tj. kawy, papierosów i alkoholu. 
Wyniki. Analiza preferencji żywieniowych wykazała, że wysokokaloryczne przekąski spożywały najczęściej dzieci naj¬młodsze. Napoje gazowane oraz soki owocowe najchętniej spożywały zarówno dzieci jak i młodzież. Wśród młodzieży ze starszych grup wiekowych stwierdzono wysoką częstotliwość korzystania z używek. Spośród najmłodszych dzieci (9-12 letnich) 5% deklarowało picie alkoholu, 10% chłopców palenie papierosów, 10% dziewcząt i 21% chłopców picie kawy. W najstarszej grupie wiekowej 35% ankietowanych deklarowało picie kawy, 39% dziewcząt i 65% chłopców palenie papierosów i 22% dziewcząt i 38% chłopców spożywanie alkoholu. 
Wnioski. Wyniki badań wskazują na konieczność podjęcia działań interwencyjnych polegających na prowadzeniu specjalnych szkoleń i warsztatów dla dzieci i młodzieży oraz udzielaniu wskazówek ich opiekunom.