Zachowania zdrowotne dzieci i młodzieży związane z postrzeganiem własnych proporcji ciała
[Health behaviours in children and youth based on perception own’s proportions of body]

STRESZCZENIE
Celem pracy jest analiza wyobrażeń, zamiarów oraz działań związanych z własnymi proporcjami ciała w powiązaniu z obiektywną oceną proporcji wagowo-wzrostowych 816 uczniów szkół polkowickich (w tym 362 chłopców i 454 dziewcząt) w wieku od 10 do 15 lat. U badanych dokonano pomiarów wysokości i masy ciała, które posłużyły do wyliczenia wskaźnika masy ciała BMI. Wykorzystując zaproponowane przez Cole‘a i wsp. (2000) wartości graniczne dla nadwagi i otyłości, określono częstość występowania wśród badanej populacji zjawiska nadmiernej masy ciała. Informacje dotyczące wyobrażeń o własnych proporcjach ciała oraz deklarowanych działaniach z nimi związanych, uzyskano na podstawie wybranych pytań zawartych w kwestionariuszu Youth Risk Behavior Survey (YRBS). Częstość występowania nadwagi w badanej populacji wynosi u chłopców 17,7% a u dziewcząt 12,8%. Zagrożenie otyłością rozpoznano u 4,7% chłopców oraz 4,4 % dziewcząt. Wśród uczniów z nadwagą 42,2 % chłopców oraz 67,2% dziewcząt jest świadomych zaburzeń w proporcjach wagowo- -wzrostowych. W grupie osób otyłych, problem nadmiernej masy ciała dostrzega 88,9% chłopców oraz 75% dziewcząt. Wśród uczniów z nadwagą i otyłością 67,9% chłopców i 85,9% dziewcząt deklaruje chęć obniżenia masy ciała, a najczęściej wybieranymi metodami są ćwiczenia fizyczne i dieta niskokaloryczna. Dziewczęta w porównaniu do chłopców częściej deklarują chęć obniżenia masy ciała, a najbardziej popularną metodą wykorzystywaną do tego celu są ćwiczenia fizyczne. Należy wyjaśniać uczniom znaczenie dla zdrowia właściwej masy ciała oraz zapoznawać z obiektywnymi metodami oceny proporcji ciała i bezpiecznymi sposobami ich zmiany.

ABSTRACT
 The aim of this work is analyse perceptions, intentions and actions related with own proportions of body conections with assessment to actual weight and height proportions (BMI) children and youth from Polkowice. Material examination includes measurement from research conducted in autumn of 2008 of Polkowice (Lower Silesia).Refine material includes measurement and survey 816 pupils (362 boys and 454 girls) aged 10 – 15 of primary schools and secondary school. Body height and weight were measured and calculated on the basis of Body Mass Index (BMI). According to the international standards – cut off points for overweight and obesity by Cole et al. (2000). Estimate the frequency of overweight and obesity among the examined population.Some information about self-body proportions and activities undertaken to change them was obtained from a survey titled Youth Risk Behavior Survey (YRBS).The frequency of overweight among the examined population is more common by boys (17,7%) than by girls (12,8%). Obesity was observed among 4,7% of boys and 4,4% of girls. In the group of children and youth with overweight 42,2% boys and 67,2% girls correctly describes to actual weight and height proportions. Among the children and young people classified as overweight 88,9% boys and 75% girls perceived themselves as „too fat”. Among the respondents with overweight and obesity 67,9% boys and 85,9% have declared trying to lose weight. The most popular methods used to regulating body weight are physical exercises and low-calories diet. Girls in comparing to boys they more often declare for lowering the body weight. The most popular method used to accomplish this aim is physical activity. One should explain to pupils of the appropriate body mass for the health and acquaint objective methods of estimation of the weight and height proportions and safe methods of their regulation.