Wiedza i zachowania żywieniowe młodzieży uprawiającej sport w Szkole Mistrzostwa Sportowego w Krakowie
[Knowledge and nutritional behaviours among the youth practising sports at School of Sports Championship in Cracov]

STRESZCZENIE
Celem badań była analiza zwyczajowych zachowań żywieniowych oraz wybranych aspektów żywienia w warunkach wzmożonego wysiłku fizycznego wśród młodzieży licealnej uprawiającej sport w SMS w Krakowie. Przedmiotem oceny był także poziom wiedzy badanych na temat podstawowych zaleceń w żywieniu sportowców. Anonimowe badania przeprowadzono w latach 2005-2006 wśród młodzieży w wieku 16-18 lat, 88 uczniów i 82 uczennic klas I–III SMS w Krakowie, z zastosowaniem specjalnie przygotowanego, autorskiego, kwestionariusza ankiety. Młodzież uprawiająca sport w SMS w ograniczonym zakresie realizuje założenia prawidłowego odżywiania się. Za diagnostyczne można uznać: ograniczone rozpowszechnienie spożywania 4–5 posiłków w ciągu dnia (ponad 33% dziewcząt i 44,7% chłopców), niską preferencję spożycia razowego pieczywa (ponad 40% dziewcząt i 20% chłopców), niskie rozpowszechnienie codziennego picia mleka (17,1% dziewcząt i 34,1% chłopców) oraz spożywania przetworów mlecznych (blisko 44% próby), bardzo niski odsetek osób uwzględniających kilka porcji warzyw w codziennej diecie (24,4% dziewcząt i 18,2% chłopców), a także ograniczone spożywanie kilku porcji owoców każdego dnia (średnio, co druga dziewczyna i co trzeci chłopiec). Nieprawidłowości związane z żywieniem w warunkach wzmożonego wysiłku fizycznego dotyczą przede wszystkim: braku zróżnicowania diety w zależności od rodzaju treningu, picia wody mineralnej gazowanej przed i w czasie treningów lub zawodów (17% dziewcząt i 20% chłopców), nieprawidłowego sposobu uzupełniania płynów po wysiłku (około 20% ogółu), zbyt późnego spożywania posiłku głównego przed zawodami lub intensywnym treningiem (37% dziewcząt i 43% chłopców). Młodzież SMS dysponuje ograniczonym zasobem wiedzy w zakresie zasad żywienia; średni odsetek odpowiedzi poprawnych w teście wynosi 46,2% u dziewcząt i 52,9% u chłopców.

ABSTRACT
The aim of the research was to analyse customary nutritional behaviours in conditions of intensive physical effort among the secondary school youth sports at School of Sports Championship in Cracov. The subject of the evaluation was also the level of knowledge about basic principles in nutrition of sportsmen among the youth. The anonymous research was conducted in the years 2005-2006 among the youths aged 16-18 in 88 school-boys and 82 school-girls in classes I-III at School of Sports Championship in Cracov. It was carried out by means of a specially prepared author's questionnaire survey. The youth practising sports at School of Sports Championship utilizes principles of correct nourishment in the limited scale. For example consuming 4-5 meals daily (over 33% girls and 14.7% boys), low preference towards whole meal bread consumption (over 40% girls and 20% boys), extremely low everyday milk drinking (17.1% girls, 34.1% boys) and consumption of dairy products (nearly 44 % of the tested persons), small percentage of people who include several portions of vegetables in a daily diet (24.4% girls and 18.2% boys) and also limited consumption of several portions of fruit daily (every second girl and every third boy on average). Inaccuracies connected with nourishment during intensive physical effort first of all apply to: the lack of differentiated diet depending on the sort of practice (about 60% of the tested persons), drinking of sparkling mineral water before and during training or competitions (17% girls and 20 % boys), incorrect way of refilling liquids after the effort (about 20% of the whole group), too late consumption of the main meal before competitions or intensive training (37% girls and 43% boys). The youths of School Sports Championship have limited knowledge on the principles of nourishment for sportsmen, the average percentage of the correct answers in the knowledge test is 46.2 % among the girls and 52.9 % among the boys and confirms the need of nutritional education between the youth practising sports.