Warunki nauczania w gimnazjach miejskich i wiejskich w pierwszym roku reformy systemu edukacji
[Estimation of learning condition in urban and country secondary schools at first education’s system reform]

STRESZCZENIE
Wiosną 2000 r. przeprowadzono badania w reprezentatywnej dla Polski próbie 266 gimnazjów. Uzyskano informacje na temat organizacji szkół, warunków w jakich uczniowie przebywali w czasie lekcji, dojazdów na zajęcia, korzystania ze świetlicy, posiadanej przez szkoły bazy do prowadzenia wychowania fizycznego, zakresu prowadzonego dożywiania. Ustalono że wbrew założeniu reformy – rozdzielenia nauczania dzieci od nauczania młodzieży, gimnazja w 2/3 przypadków usytuowane zostały wspólnie ze szkołami podstawowymi. Analiza danych z gimnazjów funkcjonujących jako samodzielne placówki wykazała, że stworzenie w nich należytych warunków do nauki było trudniejsze niż w przypadku sytuowania gimnazjów przy szkołach już istniejących. Nie poradzono sobie z wieloma innymi problemami organizacyjnymi, czego następstwem były niewłaściwe warunki w pomieszczeniach do nauki w dużej części szkół: nadmierne zatłoczenie, niedostateczna wentylacja, słabe oświetlenie, nieodpowiednie meble. Za elementy pozytywne stworzonego systemu można uznać znacznie lepsze, niż w odniesieniu do ogółu szkół podstawowych, nasycenie infrastrukturą do wychowania fizycznego w postaci sal gimnastycznych oraz szerszą, niż w szkołach podstawowych, działalność w zakresie dożywiania. Okazało się, że ze szkolnych posiłków korzystała mała część uczniów. Zarówno pod względem zastanych pozytywów jak i negatywów, warunki w zakresie badanych wskaźników były podobne w gimnazjach miejskich i wiejskich, z wyjątkiem: lepszego stanu technicznego budynków, częstszego korzystania przez uczniów z ofert w zakresie dożywiania i częstszego organizowania wspólnych śniadań w środowisku wiejskim, a większej powszechności posiadania przez szkoły sal gimnastycznych i lepszych warunków pobytu w świetlicach w środowisku miejskim. Przedstawione wyniki mogą zostać wykorzystane przy programowaniu działań zmierzających do pełniejszego zaspokojenia potrzeb zdrowotnych uczniów, związanych z ich uczęszczaniem do gimnazjów w miastach i na terenach wiejskich.

ABSTRACT
The study was conducted in spring 2000 on the representative national sample of 266 secondary schools. Collected data included information about the organisation of schools, hygienic conditions of classrooms, conditions of regular travelling to schools, using of day-rooms, base for physical education range of supplementary alimentation. It was established that on the contrary to the reforms program (education in different sites) secondary schools were located in 2/3 of cases in the same site with primary schools. Analysis of data from independent secondary schools showed that ensuring appropriate conditions for education was more difficult that in case of secondary schools located with primary school. A lot of problems were not solved with a such consequences like crowded schools, poor ventilation, inappropriate lighting, inconvenient furniture, Significantly better base of physical education and wider range of supplementary alimentation may be regarded as the positive aspects of created system. Unfortunately only a part of children took the possibility of alimentary alimentation. Both positive and negative aspects of education’s conditions in urban and country secondary schools were similar with the exception of better technical status of buildings, more frequently taking offers of supplementary alimentation and more frequently organisation of breakfast at country schools. Urban schools had better conditions at day rooms and frequently owned the physical education halls. Presenting results may serve as a basis for planning activities to support health needs of children at urban and country secondary schools.