Sposób żywienia młodzieży gimnazjalnej i licealnej
[Food patterns of youth from gymnasium and lyceum]

STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Dzieci i młodzież stanowią grupę najbardziej narażoną na skutki nieprawidłowego żywienia. Sposób żywienia jest jednym z czynników wpływających na prawidłowy rozwój i wzrost młodego organizmu oraz utrzymanie zdrowia do późnej starości. 
Cel badań. Celem badań była ocena sposobu żywienia młodzieży z wybranego gimnazjum i liceum w Warszawie. 
Materiał i metoda. Badanie przeprowadzono za pomocą autorskiego kwestionariusza, 24-godzinnego wywiadu oraz kwestionariusza Block’a do oceny częstotliwości spożycia błonnika i tłuszczu. 
Wyniki. U uczniów obu szkół stwierdzono nieregularność spożywania podstawowych posiłków, często ich pomijanie, pojadanie między posiłkami (zwykle słodycze, słone przekąski ale też owoce) oraz picie herbaty, soków owocowych i wody niegazowanej. Ponad połowa badanych w obu szkołach regularnie spożywała napoje typu cola, a prawie połowa licealistów piła kawę. Sposób żywienia młodzieży był nieprawidłowy pod względem udziału błonnika i tłuszczu. Gimnazjaliści mieli bardziej prawidłowe spożycie tłuszczu. Racje pokarmowe młodzieży obu rodzajów szkół były ubogie w witaminy C, D i E oraz wapń, potas i magnez, natomiast zbyt bogate w witaminę A (u 7% powyżej UL) oraz B2, B6 i B12, a także sód, miedź i żelazo (chłopcy). 
Wnioski. Ogólnie nie stwierdzono istotnych różnic w sposobie żywienia młodzieży gimnazjalnej i licealnej, aczkolwiek był on bardziej poprawny u dziewcząt. Dla racjonalizacji sposobu żywienia konieczny jest stały jego monitoring oraz podjęcie działań edukacyjnych wśród rodziców, nauczycieli i młodzieży.

ABSTRACT
 
Background. Children and adolescents are the most vulnerable for the impact of improper nutrition. The mode of nutrition is one of the factor influencing the proper development and growth of young organism and the maintenance of good health until advanced old age. 
Objective. The food pattern of youth from selected Warsaw gymnasium and lyceum was evaluated. 
Material and methods. Author’s questionnaire, 24h interview and Block questionnaire were used. 
Results. Irregularity of main meals intake, between meals consumption (sweets and salts snacks mainly and fruits also) as well as tea, fruit juices and mineral water drinking were observed in youth of both schools. More than half of them took cola drinks every day and half of youth drank coffee permanently. The daily ratios of both groups were short in fibre and too rich in fats. Fats intake was more proper among gymnasialists. Youth’s daily ration in both types of school were poor in vitamin C, D, E as well as calcium, potassium and magnesium. They were too rich in vitamin A in some cases (7%) over UL. Also, vitamin B2, B6 i B12 and sodium, copper, iron (boys) exceeded recommendations. 
Conclusions. No statistically significant differences in food pattern between gymnasium and lyceum youth were observed however in girls the one was more proper. In order to optimise the mode of nutrition the monitoring established on the constant base and education for parents, teachers and adolescents are needed.