Ocena wpływu zmiany nawyków żywieniowych na wybrane parametry metaboliczne u osób redukujących masę ciała
[Effects of dietary habits modifications on selected metabolic parameters during weight loss in obese persons]

STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Otyłość stanowi poważny problem społeczny, jest jedną z ważniejszych spraw zdrowotnych współczesnego świata, zwłaszcza krajów uprzemysłowionych. Ze względu na rozpowszechnienie jest chorobą społeczną, przewlekłą i jednocześnie czynnikiem ryzyka wielu schorzeń, np. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2., choroby niedokrwiennej serca, kamicy żółciowej czy nowotworów. 
Cel badań. Celem badań było sprawdzenie i ocena czy systematyczna roczna zmiana nawyków żywieniowych u osób otyłych wpływa na redukcję masy ciała oraz na zmianę wybranych parametrów metabolicznych. 
Materiał i metody. Badaniem objęto 30 kobiet i 30 mężczyzn deklarujących chęć redukcji masy ciała. Średni wiek kobiet wynosił 48±12,5 lat (przedział wiekowy 31-72 lata), a mężczyzn 51±13,2 lata (przedział wiekowy 23-70 lat). Kwestionariusz ankiety dotyczący tematyki badania opracowany został w Zakładzie Dietetyki i Żywienia Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Na wizycie wstępnej i końcowej oceniano częstotliwość spożycia poszczególnych grup produktów oraz wykonano pomiary stężenia wybranych parametrów biochemicznych krwi. 
Wyniki. Kobiety w trakcie rocznej dietoterapii istotnie statystycznie ograniczyły częstość spożycia: makaronu, soków owocowo-warzywnych, ziemniaków, serów podpuszczkowych, cukru, mięsa, słoniny i smalcu, masła i śmietany, a zwiększyły częstość spożycia pieczywa ciemnego, kasz, ryżu, warzyw i owoców, serów twarogowych, ryb i olejów roślinnych. Mężczyźni istotnie statystycznie ograniczyli częstość spożycia: makaronu, ziemniaków, serów podpuszczkowych, napojów słodkich, słoniny i smalcu oraz margaryn, a zwiększyli częstość spożycia pieczywa ciemnego, kasz, ryżu, warzyw, serów twarogowych i ryb. Po rocznej obserwacji stwierdzono, że kobiety zredukowały średnio o 2,8±7,1 kg, natomiast mężczyźni średnio o 1,4±3,2 kg. Kobiety zmniejszyły obwód w pasie średnio o 3,6±6,5 cm, natomiast mężczyźni średnio o 3,6±4,8 cm. Stwierdzono istotny wzrost cholesterolu HDL u kobiet, nieistotny u mężczyzn. U kobiet i mężczyzn istotnie obniżyło się stężenie cholesterolu LDL i triglicerydów w surowicy krwi. Kobiety w obserwacji rocznej obniżyły istotnie ciśnienie skurczowe średnio o 9,7 mmHg, a rozkurczowe średnio o 9,2 mmHg; podobnie mężczyźni odpowiednio średnio o 10,9 mmHg i 8,2 mmHg. 
Wnioski. Stwierdzono, że systematyczna edukacja żywieniowa (co 3 miesiące) może być nadzieją na skuteczną redukcję masy ciała i następnie jej utrzymanie.

ABSTRACT

Background. Obesity is a serious social problem, one of the most important health issues of the modern world, especially in industrialized countries. Due to the prevalence obesity is a social disease, chronic and also a risk factor for many diseases such as hypertension, type 2 diabetes mellitus, coronary heart disease, gall stones or cancers.
Objective. The aim of the study was to examine and evaluation whether the systematic one-year modifications of dietary habits affect the changes in body weight and some metabolic parameters in obese patients.
Material and method. 30 women and 30 men who declared intentions to decrease body weight were examined. The mean age of women was 48±12.5 years (range 31-72 years), men 51±13.2 years (range 23-70 years). The questionnaire survey concerning the subject matter was designed in the Department of Dietetics and Clinical Nutrition, Medical University of Bialystok. At the initial and final visit the frequency of some products consumption were assessed and concentrations of some biochemical parameters in the peripheral blood were measured. 
Results. Women after one-year dietotherapy significantly reduced the incidence of eating: pasta, fruit and vegetable juices, potatoes, ripening cheese, sugar, meat, bacon and lard, butter and cream, and increased incidence of eating dark bread, groats, rice, vegetables and fruit, cottage cheese, fish and vegetable oils. Men significantly reduced the incidence of eating: pasta, potatoes, ripening cheese, sweet beverages, bacon and lard, margarine, and increased the incidence of eating dark bread, groats, rice, vegetables, cottage cheese and fish. After one year the average body weight decrease was 2.8±7.1 kg in women and 1.4±3.2 kg in men. The average reduction in waist circumference was 3.6±6.5 cm in women and 3.6±4,8 cm in men. HDL cholesterol levels increased significantly in women and not significantly in men. LDL cholesterol and triglyceride levels decreased significantly in both groups. In women systolic blood pressure decreased significantly by on average 9.7 mmHg, diastolic blood pressure by 9.2 mmHg, and in men by 10.9 mmHg and 8.2 mmHg respectively. 
Conclusions. Systematic nutritional education (every 3 months) may be the hope for effective body weight reduction and subsequent weight loss maintenance.