Biochemiczne punkty uchwytu dla toksyczności indukowanej tlenkiem azotu
[Biochemical targets of nitric oxide-induced toxicity]

STRESZCZENIE
Tlenek azotu (NO) jest jedną z najintensywniej badanych cząsteczek w ostatnich latach. Pomimo iż wykazano szereg korzystnych efektów związanych z jego działaniem, istnieje znaczna liczba dowodów eksperymentalnych wskazujących na toksyczny wpływ tlenku azotu i/lub jego pochodnych red-ox w układach biologicznych. Peroksyazotyn (ONOO) będący produktem reakcji pomiędzy NO i rodnikiem ponadtlenkowym (O2.-) został uznany za potencjalny toksyczny i pro-oksydacyjny endogenny związek, który indukował oksydacyjne uszkodzenia DNA i białek, zwiększając tym samym ryzyko powstawania szeregu patologii u ludzi w tym procesów nowotworowych. W obecnej pracy przedstawiono wybrane chemiczne aspekty działania NO i ONOO- wskazując na główne biochemiczne i/lub molekularne „punkty uchwytu” dla toksyczności indukowanej tlenkiem azotu i/lub peroksyazotynem.

ABSTRACT
Nitric oxide (NO) has become one of the most intensively studied molecules in recent years. Although its beneficial role has been well established, a large body of adverse effects was also attributed to NO and/or its red-ox derivatives in biological systems. Peroxynitrite (ONOO-), a product of reaction between NO and superoxide anion (O2.-) was recognized as a potent pro-oxidant endogenous toxicant. The agent was found to induce DNA and protein oxidative damages leading to increased risk(s) of severe human pathologies including cancer. In this review, the discrete chemical aspects of both nitric oxide and peroxynitrite have been discussed in an attempt to elucidate the major biochemical target(s) of NO - and/or peroxynitrite-induced toxicity.